9.SINIF 1. ÜNİTE TARİH BİLİMİ

                            I.ÜNİTE: TARİH BİLİMİ

Tarihi Olayların Özellikleri:

·         Tarih geçmişte yaşanan olaylardır,

·         İnsan topluluklarını etkiler,

·         Belirli bir coğrafi mekânda ve belirli bir zaman diliminde gerçekleşmiştir,

·         Tarihi olaylar devamlıdır. Aralarında neden – sonuç ilişkisi vardır. Bir olay kendinden önceki olayın sonucu, kendinden sonraki olayın ise nedeni durumundadır.

·         Oluşumlarında ya da sonuçlarında sabit kanunlar ve kurallar yoktur.

·         Olaylar kaynaklarla belgelenir.

·         Zaman, mekân ve kişiler sürekli değiştiğinden tarihi olayların aynı şekilde devam etmesi mümkün değildir. Tarihi olaylar arasında benzerlikler olabilir ama aynı şekilde tekrarı mümkün değildir. Bu nedenle tarih araştırmalarında deney ve gözlem yöntemleri kullanılamaz.

·         Olaylar tek bir nedene bağlı olarak açıklanamaz.

·         Tarihi olayların sonuçları hakkındaki yargılar, bulunan yeni belgelerle değişebilir.

·         Tarihi olayları incelerken günümüzün şartlarına göre değil, olayın geçtiği dönemin şartları göz önüne alınmalıdır. Çünkü benzer olaylar farklı sonuçlar doğurabilir.

Araştırma ve Belgelerin Değerlendirilmesinde Dikkat Edilecek Özellikler:

·         Olayların üzerinden belli bir zaman geçmelidir. Böylece olayların sonuçları daha belirgin hale gelmeli ve olayda rolü olan kişiler daha objektif olarak değerlendirilmelidir.

·         Olayın meydana geldiği yerde araştırma yapılmalıdır.

·         Belgeler doğru olarak değerlendirilmeli ve objektif olarak açıklanmalıdır.

·         Geçmişte meydana gelen olaylar, olayın geçtiği dönemdeki gelişmişlik düzeyi ve değer yargılarıyla açıklanmalıdır. Günümüz değer yargılarıyla ve ideolojileriyle yapılacak değerlendirmeler yanlış sonuçlara ulaşılmasına neden olabilir.

·         Olaylar birbirlerini etkiledikleri için olaylar arasında neden – sonuç ilişkisi kurulmalıdır.

·         Olayla ilgili değişik belgelerden yararlanılmalıdır. Böylece daha objektif değerlendirmeler yapılabilir.

                            Tarih Araştırmalarında Uyulması Gereken Kurallar

·        Doğal etkenler ( dağlar, denizler, iklim, doğa olayları ), ruhsal etkenler ( üzerinde araştırma yapılan kişi veya toplumların karakteri ), medeni etkenler ( toplumun yaşayış tarzı, kültür seviyesi, ekonomik ve ticari etkenler; toplumların üretim şekilleri, geçinme şartları, yollar, gemicilik, kervan ticareti ), kültürel etkenler ( toplumun bilim, edebiyat, din anlayışı, devler yönetim biçimi ve kültür düzeyi) göz önünde bulundurulmalıdır.

·        Olaylar güvenilirliği test edilmiş olan kaynaklara dayandırılmalıdır.

·        Olaylar arasında neden- sonuç ilişkisi kurulmalıdır. Çünkü bir olayın sonucu diğer olaya neden olmaktadır.

·        Olayların açıklanmasında yer ve zaman unsurları belirtilmelidir. Bir olayın geçtiği yerin bilinmesi, olayın ortaya çıkmasında ve sonuçlanmasında coğrafi koşulların etkisinin anlaşılmasını sağlar. Olayın zamanının belirtilmesi ise önceki ve sonraki olaylarla ilişkilerinin belirlenmesini, açıklanmasını ve günün koşullarının ortaya konulmasını kolaylaştırır.

·        Tarihi olaylarla ilgili kural koymak, genelleme yapmak mümkün değildir. Her olayın başka olaylarla benzer yönleri olduğu gibi kendine özgü farklı özellikleri de vardır. Bu nedenle iyi bilinmeyen bir olay benzer başka bir olayın neden ve sonuçları ile açıklanamaz.

·        Yeni belgeler bulundukça, bu belgeler ile ilgili tarihi olaylar yeniden değerlendirilmelidir.

·        Tarafsız olmaya özen gösterilmelidir. Kanıtlanabilir ve nesnel olan bilgilerin kullanılmasına dikkat edilmelidir.

                           Tarih Araştırmalarında Tarafsızlığın Sağlanması İçin:

·         Tarihi gelişmelerin sonuçlarının bütün boyutları ile ortaya çıkması için olayların üzerinden belli bir süre geçmelidir.

·         Olaylar birçok kaynaktan yararlanılarak incelenmelidir. Olaylar, meydana geldiği dönemin koşulları ve değer yargıları ile değerlendirilmelidir.

·         Araştırmacılar kendi değer yargıları, dinsel ve ulusal duygularıyla hareket etmemelidirler.

                                                             Tarih Çeşitleri

      1- Genel Tarih: İnsanlığı ve olayları bir bütün halinde inceleyen tarihlerdir. Dünya Tarihi, İnsanlık Tarihi gibi.

      2- Özel Tarih: Olayları din, dil, ırk ve mekân farkı gözeterek inceleyen tarihtir. Türk Tarihi ve İslam Tarihi gibi.

                                       Tarih Biliminin Gelişimi ve Aşamaları

1- Hikâyeci (Rivayetçi, nakilci ) Tarih,

2- Kronik Tarih; olayları meydana geliş sırasına göre inceleyen tarih şeklidir.

3- Öğretici (Pragmatik, faydacı ) Tarih,

4- Sosyal Tarih; olayları siyasi, sosyal ve kültürel açıdan ele alarak toplumların her türlü faaliyetlerini inceleyen tarih anlatım şeklidir. Olaylar duygusallıktan arındırılmış olarak anlatılır, ayrıntılara inilmez.

5- Araştırmacı ( Neden – nasılcı, bilimsel ) Tarih.

                                       Tarih Öğrenmenin Önemi ve Faydaları

·        Uluslararası ilişkileri aydınlatır ve bunların düzenlenmesine yardımcı olur. Devletlerarası anlaşmazlıkların barış yolu ile çözümlenmesine katkıda bulunur.

·        Günümüz yöneticilerine devlet yönetimi konusunda yol gösterir.

·        Milli ve manevi değerlerimizi öğrenerek vatan ve millet sevgisini artırır. Milli birlik ve bütünlük duygusunun gelişmesine katkıda bulunur.

·        İnsanlığın geçirdiği tecrübelerden yararlanarak insanların muhakemelerinin ve düşüncelerinin gelişmesine katkıda bulunur.

·         Çeşitli olaylar arasında bağlantı kurup, mantık yürüterek sonuca varabilme yeteneği kazanılmasına katkıda bulunur.

·         Milletlerin siyasal, bilimsel, ekonomik ve kültürel alanlarda birbirleriyle yaptıkları yarışları anlatarak dersler verir.

·         Bir millet, tarihinin dünya tarihindeki yerine bakarak, karşılaştığı sorunların çözümünde yeni yorumlar geliştirebilir. ( tarih felsefesi )

·         Tarihi incelemeler ve yorumlar. Milletlerin kısa ve uzun vadeli hedeflerini belirleyebilir.

·         Geçmişte yaşanan deneyimlerden ders alarak, günümüzdeki olaylar karşısında nasıl davranmamız gerektiğini öğretir ve yarını daha iyi planlamamızı sağlar.

·         Uygarlığın tüm toplumların katkısıyla oluştuğu bilincinin oluşmasına, böylelikle bireylerin ortak değerlere sahip çıkarak din, dil, ırk gibi ayrımlara girmeden barış içinde yaşamayı öğrenmesine katkı sağlar.